सिंदखेड राजा ( सचिन खंडारे )
जसजसेनवीन संकल्पना मानवाच्या डोक्यात येत आहे तस तसे जुनी संकल्पना ह्या इतिहास जमा होत आहे याचाच प्रत्यय आपल्याला अनेक वस्तू वरून दिसून येत आहे !
पूर्वी धान्य साठवण्यासाठी ज्वारी असेल गहू असतील .हे धान्य उंदरा पासून किड्या पासून बचाव करण्यासाठी काही कणगी बनवणाऱ्या कारागिराकडून कोराटी च्या फोका पासून कंणगी बनवून त्यामध्ये धान्य साठवून ठेवत असत ‘ कैकाडी . वैदू या शिवाय .ज्यांना कनग्या बनवल्या जातात ते लोक कणग्या बनवत असत ! परंतु मातंग कारागिराने बनवलेल्या कणग्या ह्या एक वेगळी छाप पाडून ग्राहकांना आकर्षित करत असतात त्यामुळे जास्तीत जास्त लोक मातंग कारागिराकडून कणग्या बनवून घेत असत ‘
सिंदखेडराजा तालुक्यातील साखर खेर्डा येथील बहुतांशी कारागार कणग्यां बनवत . शिंदी येथील विलास तोडे यांचे वडील आत्माराम तोडे सुद्धा आकर्षित कणग्या बनवत असत !
सकाळीच रानावनात जाऊन ते कोराटी यांचे सरळ फोक तोडून आणून !
ज्यांनी कणग्या बनवण्याची ऑर्डर दिली त्यांच्या ते कणग्या बनवत असत :
दहा क्विंटल धान्य दोन क्विंटल चे धान्य पाच क्विंटल चे धान्य अशा प्रकारचे धान्य ज्यांच्याकडे असेल ते त्या प्रकारच्या कणग्या धान्य साठवण्यासाठी बनवून घेत असत ‘
त्यामुळे आकर्षक अशा निरगुडी (कोराटी ) च्या फोकापासून कनग्या बनवत असत .एकमेकांमध्ये फोक विनवून .कणग्या बनल्यानंतर त्या सुकण्यासाठी उन्हात ठेवत असत ‘
तसेच धान्य काढण्यासाठी चौकोनी .छोटीशी जागा ठेवत असत ।व त्या चौकोनी छिद्रांमध्ये घरातील कापडाचा बोळा त्यामध्ये घालत असंत जेव्हा धान्य काढायचे असेल त्यावेळेस तो कापडाचा बोळा काढले जाई व धान्य काढल्यानंतर परत तो गोळा त्या छित्रा मध्ये घातल्या जायचा !
कंगी बनल्यानंतर त्याला गोठ्या मधून माय माऊली शेन आणून कंणगीला लिपून (सारवून ) घेत असत !
कणगी ही पाच फुटापासून तर दहा फुटापर्यंत बनवत असत !
धान्य सडू नये म्हणून जुन्याकाळी कडुलिंबाचा पाला त्यामध्ये टाकल्या जायाचा ।आता धान्याला कीड लागू नये म्हणून विशिष्ट प्रकारचे इंजेक्शन त्यामध्ये सोडले जातात !
व धान्य साठवण्यासाठी कणग्या ऐवजी आता लोखंडी पत्रा पासून मोठ्या कोठी बनवले जातात ‘
ज्या कोठी ची किंमत हजार रुपयापासून तर दहा हजार रुपये पर्यंत आहे ‘
सांगायचं तात्पर्य एवढेच की जुन्या काळातील कणग्यां आता इतिहास जमा झाले असून नवीन संकल्पनेमुळे त्याची जागा आता पत्राच्या कोठी ने घेतली आहे !
